مشکلات گراف اجتماعی وب ۲
پیش از توصیف مشکلات گراف اجتماعی وب ۲، مفهوم وب ۲ را خلاصه توضیح میدهیم. وب ۲ به وضعیت فعلی اینترنت گفته میشود که بیشترین بخش دادههای کاربر را در خود دارد و در مقایسه با نسل قبلی اینترنت یا وب ۱ (اینترنت استاتیک) انعطاف و کاربرد بیشتری دارد. بهطورکلی وب ۲ به اپلیکیشنهای اینترنتی قرن بیست و یک گفته میشود که عصر دیجیتال را متحول کردند. با اینحال در وب ۲ بسیاری از شرکتهای کلانداده و غولهای فناوری، کنترل دادههای کاربرها را برعهده دارند و با ظهور شبکههای اجتماعی مبتنی بر وب ۲ این مشکلات دوچندان شدند که در ادامه به آنها اشاره میکنیم:
تجاوز به حریم خصوصی کاربران: گراف اجتماعی وب ۲ یا وب سنتی شاید در نگاه اول مشکلی نداشته باشد. با این حال، حریم خصوصی کاربرها را نقض میکند. اغلب پلتفرمهای شبکهی اجتماعی بر ردپاهای رفتاری کاربرها نظارت میکنند و به جمعآوری دادههای آنها میپردازند. مقدار قابل توجهی از دادههای کاربران نهایی توسط پلتفرمهای شبکهی اجتماعی با هدف سوددهی فروخته میشوند. فیسبوک یا متا تنها در سهماههی دوم سال ۲۰۲۲ به درآمد ۲۸.۱۵ میلیارد دلار از تبلیغات رسید که با در نظر گرفتن تبلیغات بهعنوان منبع درآمد اصلی این پلتفرم، مبلغ بالایی است.
حافظهی متمرکز و نشت دادهها: مشکل اصلی گرافهای اجتماعی وب ۲ در حافظهی دادهای کاربر است. ازآنجاکه تمام پلتفرمهای شبکهی اجتماعی موجود مبتنی بر وب ۲ هستند، دادههای کاربری در پایگاه دادههای متمرکز ذخیره میشوند. با جمعآوری دادههای کاربرانی که از فناوریهای کلان داده استفاده میکنند و ذخیرهسازی آنها در پایگاه دادههای متمرکز، این دادهها بیشتر در معرض نفوذ و نشت دادهای قرار میگیرند. بهاینترتیب آسیبهای غیرقابل بازگشتی به اکوسیستم شبکهی اجتماعی وارد میشود. رسوایی کمبریج آنالیتیکا یکی از معروفترین نشتهای دادهای معاصر است. این شرکت از دادههای شخصی میلیونها کاربر فیسبوک برای تبلیغات سیاسی استفاده کرده بود.
مالکیت دادهها: هر گراف اجتماعی تحت کنترل شرکت ارائهدهندهی پلتفرم شبکهی اجتماعی است. کاربرها پیش از ثبت نام و ورود به حسابهای کاربری باید قوانین «User Service Agreement» و «Privacy Policy» را امضا کنند. به این معنی که باید بپذیرند مالکیت دادهها متعلق به پلتفرمی است که در آن ثبت نام میکنند. حتی حق اطلاعات تحت مالکیت پلتفرم است و بهاینترتیب کاربرها در معرض ریسک ممنوعیت به دلیل نظرهای آزادانه یا محتوای دلخواه خود قرار میگیرند.
گراف اجتماعی وب ۲ خلاصهای از رفتار اجتماعی کاربر و فعالیتهای او را در اختیار دارد که باعث ایجاد ارزش برای پلتفرم میشوند و به سود شرکت و به ضرر کاربران هستند. حقوق کاربرها محدود به استفاده از پلتفرم شبکهی اجتماعی بهعنوان ابزاری اجتماعی است و نه بیشتر.
گراف اجتماعی وب ۳
وب ۳ به معنی متحول ساختن روش استفاده از اینترنت است. یکی از تحولات وب ۳، گذار به پلتفرمها یا شبکههای اجتماعی غیرمتمرکز است. عصر «اینترنت باز» در بسیاری از حوزههای مشکلساز وب ۲ به برتری رسیده است. وب ۳ برای شبکههای اجتماعی نویدبخش مبارزه با سانسور، شفافیت و خودکنترلی دادهها است.
هدف اصلی معرفی وب ۳، تمرکززدایی و بازگشت مالکیت دادهها به کاربرها است. دادههای گراف اجتماعی وب ۳ که از فناوری بلاکچین استفاده میکنند، تحت کنترل کاربرها قرار دارند نه پلتفرم اجتماعی. بهاینترتیب قدرت از غولهای شبکهی اجتماعی به کاربرها بازمیگردد و آنها میتوانند در صورت تمایل، اجازهی دسترسی به دادههایشان را بدهند. کاربرها همچنین میتوانند با فروش دادههای خود به اشخاص و شرکتهای مختلف به درآمد برسند. کاری مشابه پلتفرمهای اجتماعی وب ۲، با این تفاوت که این بار واسطهای در کار نیست.